سیستم های مدیریت کیفیت

به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، در گویش گیلکی تال به معنای نیلوفر آبی است. در فرهنگ عمید تال، تالاب، کولاب و کول به معنی آبگیر، حوض، استخر، برکه بزرگ، جایی که آب رودخانه یا باران جمع شود، آورده شده است. شورای عالی کشاورزی و امور روستایی تالاب را بر طبق مصوبه جلسه 16/7/67 چنین تعریف کرده: «هر منطقه‌ای که از نیزار، آب، پرنده، ماهی، چمنزار و موجودات ذینفع از آنها موجود باشد، تالاب است که اکوسیستم آن روند تکاملی داشته و دخل و تصرف در هر منطقه آن موجب عدم رشد تکامل‌اش می شود.»

تالاب‌‌ها محیط‌‌هایی هستند که مشخصاتشان چیزی میان خشکی و دریا است. تالاب‌‌ها ممکن است همواره دارای آب باشند یا این که گاه خشک و گاه آبدار باشند. برخی تالاب‌‌های نزدیک دریا با جزرومد تغییر وضع می‌دهند. مشخصه اصلی تالاب‌‌ها ماندگاری نسبی آب در آنها است.آب تالاب‌‌ها ممکن است شور باشد یا شیرین. در خوزستان به تالاب «هور» می‌گویند. تالاب‌های خوزستان در حقیقت چاله‌هایی هستند که از آب‌های زیر زمینی یا سطحی اشباع شده‌اند لذا در امتداد یا حاشیه رود‌ها دیده می‌شوند.

تالاب‌ها به دلیل کنترل سیلاب، تغذیه آب زیرزمینی، امکانات تفریحگاهی ، زمینه‌های تحقیقاتی و صید پرندگان نیز اهمیت بسیاری دارند.

تالاب استیل آستارا (تالاب طلایی گیلان)

آستارا نام زیبایی است که روی شهری زیبا در غربی‌‌‌ترین نقطه دریای مازندران قرار گرفته و جلوه‌‌های باشکوهی از طبیعت و فرهنگ اقوام تاتی را در خود نهفته دارد. طبیعت این منطقه از کشور بسیار متنوع و جالب بوده و از ترکیبی موزون از عناصر مختلف تشکیل شده است. در غرب آن گردنه زیبای حیران، در شمال آن شهر همنام و زیبای آستارای جمهوری آذربایجان، در شرق آن دریای زیبای مازندران و در جنوب آن مناظر کم نظیر کوه‌‌‌های تالش و همچنین تالاب دیدنی استیل واقع شده‌اند.

از شهر آستارا که به سمت رشت حرکت می‌کنید به واسطه نزدیکی کوه و جنگل و دریا، انواع و اقسام مناظر منحصربفرد را خواهید دید. نخستین آنها تالاب کوچکی است که به واسطه موقعیت خاص خود محل تجمع پرندگان و جانوران مختلفی شده و یکی از اصلی‌‌‌ترین پایه‌‌های زیست‌بوم شمال گیلان شده است. کمی بعد از خروجی شهر آستارا و قبل از شهر لوندویل، این تالاب زیبا در قسمت راست جاده و دقیقاً چسبیده به جاده ترانزیتی ساحلی، واقع شده و از این لحاظ از شلوغی و آلودگی‌‌های آن بی‌نصیب نمانده است.


پیرامون این تالاب کوچک زیبا را خانه‌‌های روستایی و مزارع کشاورزی و شالیزار و یک هتل پنج ستاره احاطه کرده است. نزدیک تالاب که می‌شوید نخستین چیزی که نظر شما را جلب می‌کند، درختانی هستند که مانند شناگرانی در آب غوطه‌ورند. شاید این خصوصیت در کمتر تالاب و دریاچه‌ای از ایران دیده شده باشد. عمق کم آب و بلندی درختان باعث شده که شاهد ایجاد تالابی جنگلی باشید که می‌توان با قایق در زیر سایه درختان آن حرکت کرد.

عمده درختان تالاب را درخت توسکا تشکیل می‌دهد که زیبایی و سرسبزی خیره‌کننده دارد. طبق تحقیقات انجام شده، حدود 250 گونه گیاهی در این تالاب به ثبت رسیده است که تعداد 11 گونه آن اندمیک (بومی منطقه) محسوب می‌شوند. تقریباً تمامی گونه‌‌ها به دلایل مختلف از جمله فعالیت‌‌های کشاورزی، جاده‌سازی و ساختمان‌سازی، دخالت‌‌های شدید انسانی و ورود گونه‌‌های غیربومی در معرض تهدید هستند.

از جمله گیاهان غیربومی که تالاب را بشدت تهدید می‌کند گیاه آزولا است که به طور غیر کارشناسانه از خارج از کشور وارد شده و تقریباً بلای جان تالاب‌‌های کشور شده است. این گیاه کوچک و شناور، بسرعت در سطح آب رشد کرده و تمامی سطح آب را می‌پوشاند و مانع از رسیدن هوا و اکسیژن به موجودات داخل آب می‌شود. آزولا یکی از مهم‌‌ترین دلایل نابودی و خفگی تالاب‌‌های شمال کشور است.

نام محلی تالاب هستل به معنی آبگیر است و بنا بر شواهد موجود حدود یک قرن پیش جهت آبیاری و استفاده‌‌های کشاورزی ایجاد شده و به همین دلیل عمق کمی داشته و بشدت تابع شرایط جوی و اقلیمی است. راه دسترسی عمومی به تالاب و قسمت‌‌های اصلی آن تقریباً کم است و اطراف تالاب با حصاری از خانه‌‌ها و کارخانه‌‌ها و مزارع شخصی و مشاعات هتل آسپیناس پر شده است.

کمی گیج می‌شوید اگر فکر کنید که چگونه می‌شود در کنار تالابی با این همه زیبایی و تنوع، کارخانه‌‌ها و کارگاه‌‌های صنعتی از جمله کارخانه آسفالت‌سازی دایر شده باشد. بعد از درختان توسکای شناور در آب که بسیاری از آنها نیز به دلایل مختلف خشک شده‌اند، نکته جالب دیگری که جلب توجه می‌کند، حضور دسته‌‌های بزرگ پرندگان بویژه قره‌قاز یا باکلان‌‌های سیاه و بزرگی است که روی درختان و درختچه‌‌های تالاب لانه ساخته‌اند و البته عده‌ای نیز معتقدند که حضور پر تعداد این پرندگان و فضولات آنها باعث خشک شدن برخی درختان تالاب شده است.


همچنین این تالاب طبیعی جایگاه پرندگان کمیابی است که برای زاد و ولد از نقاط شمالی جهان به این منطقه مهاجرت می‌کنند که مهم‌‌‌ترین آن چینگیر نوک‌سرخ است. به گفته مسئولان محیط زیست منطقه سالیانه بیش از یکصد هزار پرنده مهاجر به طور موقتی در این تالاب کوچک سکنی می‌کنند. بعد از پرندگان، حضور ماهی‌‌های مختلف از جمله کپور و اردک ماهی و آبزیان دیگری چون مار و لاک‌پشت و سمور، اهمیت اکولوژیکی این تالاب را افزایش داده است و همین عوامل باعث شده که این منطقه توسط سازمان حفاظت محیط زیست به منطقه شکار ممنوع مبدل شود.

این تالاب از شمال به روستای غلام محله و شالیزار‌‌های روستای عباس آباد، از جنوب به روستای دربند و از شرق به جاده آستارا به تالش و از غرب به دامنه‌‌های کوه استیل آستارا منتهی می‌شود و مساحت متوسط آن حدود 138 هکتار است که تنها حدود 48 هکتار آن دارای آب دائمی است. تالاب استیل در کنار مناطق دیگری چون ساحل گیسوم، تالاب انزلی، ماسوله و تالاب امیرکلایه لاهیجان به عنوان یکی از مناطق نمونه‌ گردشگری استان گیلان انتخاب شده است.

با وجود نزدیکی به بزرگراه ساحلی شمال و همچنین هتل پنج ستاره اسپیناس، توسعه گردشگری در این تالاب چندان جدی گرفته نشده است. توسعه گردشگری به معنی هجوم بی‌برنامه و بدون مدیریت گردشگران نیست و می‌بایست طرح‌‌های توسعه پایدار و گردشگری متناسب با ظرفیت‌‌های تالاب مدنظر گرفته شود و قسمت اصلی تالاب که محل زندگی و حیات جانوران و جوجه آوری پرندگان است به زون امن و حفاظتی تالاب مبدل شود و در مناطق دیگر آن پارک‌‌های تفرجی با نشانه‌‌ها و آموزش‌‌های فرهنگی و زیست محیطی ایجاد شود.

امکانات گردشگری موجود تنها یک پارک کوچک در ضلع شمالی تالاب است که توسط سازمان حفاظت محیط زیست ساخته شده و نیمه کاره مانده است. همچنین گفته شده که قایق‌‌هایی نیز توسط مدیریت هتل اسپیناس جهت این امر تهیه شده است که می‌بایست با مجوز مسئولان مربوط یا مدیریت ماموران حفاظتی باشد.


اگر کمی تیزبین و نکته‌سنج باشید، زیبایی‌‌های طبیعت تالاب را بسیار بیشتر و بهتر خواهید دید. شلوغی و سرو صدای قورباغه‌ها، بازی و شیطنت سنجاقک‌ها، کمین کردن و فرصت‌طلبی سمورها، ریشه‌‌های شناور گیاهان و شنای زیبای مار‌‌های آبی، کنجکاوی و ترس لاک‌پشت‌‌ها و صد‌‌ها و صد‌‌ها نکته ریز دیگر می‌توانند جهت عکاسان حرفه‌ای و آماتور سوژه‌‌های جالبی باشند.

اگر مایل به آموزش اصول پرنده نگری و به اصطلاح Bird Watching یا مدیر یک گروه اکوتوریستی علمی هستید، حضور در تالاب استیل و خصوصاً ورود از در کارخانه آسفالت‌سازی آن!! می‌تواند بسیار مفید و پر فایده باشد. آرزویمان این است که روزی بیاید که در حوزه طبیعت و گردشگری هر چیزی سر جای خودش بنشیند.